تحلیل ساختاری غزل- روایت های سعدی

نویسندگان

امید وحدانی فر

استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بجنورد محمّدرضا صرفی

استاد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان محمّدصادق بصیری

استاد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

قالب غزل در ادبیّات فارسی سابقه­ای طولانی دارد و در ابتدا فقط برای بیان احساسات و عواطف عاشقانه به کار گرفته می­شد. سپس، با شکل­گیری عرفان و تصوّف در خدمت اهل عرفان و رمز و رازهای عرفانی قرار گرفت. تحوّل آشکار این قالب از سنایی آغاز می­شود و در نوع عاشقانه با سعدی به اوج کمال می­رسد. یکی از ویژگی­های سعدی در عرصۀ غزل­سرایی، بیان روایت در قالب غزل است که این گونه از غزل را «غزل- روایت» می­نامیم. در این مقاله کوشش شده­است تا نخست، «غزل- روایت1»های سعدی طبقه­بندی شود و سپس، به تحلیل ساختاری غزل- روایت­هایی که از نوع «گفت­وگو» هستند و همچنین به بررسی عناصر متغیّر در غزل- روایت­های نوع «حکایت» پرداخته شود. حاصل این پژوهش چنین بوده­است: از مجموع 701 غزل سعدی، 89 غزل- روایت در میان آن­ها یافت شد که 5 مورد آن از نوع غزل- روایت هایی هستند که عنصر اصلی آن­ها «گفت­وگو» است. تعداد 27 مورد غزل- روایت­های «وصفی» و 57 مورد نیز غزل- روایت­هایی هستند که ساختار «حکایت» دارند. همچنین در این گونۀ اخیر از غزل- روایت­ها، برخی از عناصر داستان­پردازی؛ نظیر: گفت­وگو، شخصیّت، زاویۀ دید، مکان و زمان نیز مورد بررسی قرار گرفته­است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی الگوهای روایت در غزل سعدی

سعدی فرمانروای ملک سخن است، چراکه علاوه بر گلستان و بوستان در غزلسرایی نیز جزء سرآمدان شعر فارسی است. آشنایی سعدی با حکایت‌پردازی سبب شده است که بعضی از غزل‌های او رنگی روایی به خود بگیرند. این مقاله بر آن است که ساختار غزل‌های روایی سعدی را مورد بررسی قرار دهد و الگوهای روایتگری او را نشان دهد. این پژوهش - که با رویکرد روایت‌شناسانه اجرا شده است- نشان می‌دهد که الگوهای غزلیات روایی سعدی شامل ت...

متن کامل

دگرگونی سعدی در غزل

غزلیات سعدی به چهار بخش غزلیات قدیم، طیبات، بدایع و خواتیم تقسیم بندی شده­ است. به نظر می­رسد غزلیات قدیم در دوران جوانی و طیبات و بدایع در دوران پختگی و اوج شاعری سعدی سروده شده و خواتیم مربوط به دوران پیری اوست. اگر چه جوهره­ی شعر سعدی در غزلیات، عشق است، اما این عشق در غزلیات قدیم، عشق زمینی و در خواتیم عشق عرفانی است، حتی در بعضی از غزل­های خواتیم، اخلاقیات و زهد  غلبه دارد. این دوگانگی در ...

متن کامل

تحلیل ساختار و لحن دو غزل از سعدی

ی یکی از انواع  ادب فارسی، ادب غنایی است که واجد وسیع ترینِ افق ، در بیان عواطف و دریافت تجربه های عاطفی و حسی است. لحن رنگ آمیزی عاطفی کلام است و در غزل های سعدی، لحن های متنوعی به هم گره خورده اند. همجواری این الحان، در انتقال پیام عاطفی گوینده نقش بسزایی دارد.عناصر شعری چون قالب شعر، وزن، هجاها، معنی واژه ها، ساختمان جمله ها و تصاویر توصیفی و صور خیال از عوامل شکل دهندة لحن محسوب می شوند. در...

متن کامل

روان‌شناسی عشق در غزل سعدی

امروزه در حوزۀ مطالعات میان‌رشته‌ای، به ارتباط میان «روان‌شناسی» و «ادبیات» توجه بسیار می‌شود. آثار ادبی از سویی حاصل حالات روحی انسان است و از سوی دیگر، روح و روان انسان را می‌پرورد؛ ازاین‌رو بستر مناسبی برای بررسی و تحلیل مفاهیم روان‌شناختی به شمار می‌آید. شعر عاشقانه، بخش گسترده‌ای از ادبیات فارسی را در بر می‌گیرد. در طول تاریخ ادب فارسی، سعدی از معدود شاعرانی است که عشق را به معنی زمینی و آ...

متن کامل

ابزارهای بلاغی و دستوری توصیف در غزل های سعدی

توجه به مضامین حکیمانه و نه چندان دشوار سعدی، سبب شده است تا عنصر ادبی وصف و تصویر ادبی در حاشیه قرار گیرد و قوّت زبان سعدی در ترکیب جمله ها و عبارت ها مغفول بماند. اگر چه سعدی در زمانه ای می زیست که تصنع زبانی رواج داشت اما وی هوشمندانه شیوه ایی را برگزید که آراسته به زیور فصاحت و بلاغت و پیراسته از کاستی های لفظی و معنوی بود. ابیات سرشار از توصیف و تصویر وی که اغلب با تخیل و موسیق...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
نثر پژوهی ادب فارسی

جلد ۱۹، شماره ۳۹، صفحات ۲۹۵-۳۱۹

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023